Force Of Evil (Abraham Polonsky, 1948) *****

Soms, heel soms kijk je een film opnieuw en vraag je je af of je de vorige keer met je ogen dicht gekeken hebt, want hoe ik de genialiteit van deze film ooit heb kunnen missen is mij een compleet raadsel. De film staat te boek als de enige film die Polonsky wist te maken als regisseur voordat hij vanwege zijn Communistische sympathieën op de blacklist terecht kwam en dat is toch bijzonder jammer want ik had heel graag gezien wat hij nog meer in petto zou hebben gehad. Allereerst is ‘Force of Evil’ een stilistisch wonder: als je een film noir zoekt waarin die typische chiaroscuro belichting goed gebruikt wordt, hoef je niet verder te zoeken dan hier, want ik ken weinig tot geen film noirs die hun belichting zo sterk gebruiken als deze. Maar daarnaast zijn ook de composities en montage van Polonsky van bijzonder hoog niveau – de scène van de politie-inval is op een (voor Hollywood begrippen zeker) experimentele wijze gemonteerd, Eisenstein zou er trotst op zijn geweest. De scène waarin [spoiler]de oude broer in de val gelokt wordt[/spoiler] anticipeert qua opzet en uitwerking (het gebruik van klassieke muziek, de emotionele lading, het opera aspect) soortgelijke scènes in films als ‘The Godfather’. Constant weet Polonsky de spanning er op puur visuele wijze in te houden en te verrassen, met toch wel als absolute hoogtepunt het iconische shot waarin Garfield over een volledig leeg Wallstreet (het symbool van het kapitalisme) loopt. Naast de symbolische lading die dit beeld met zich meebrengt, is het ook een indrukwekkend thematisch beeld waarmee een soort link gelegd wordt tussen de film noir en de apocalyptische film; de mensheid is nu niet uitgeroeid door een virus maar door de morele leegheid die zo typisch is voor de film noir.

Maar gelukkig is de film meer dan puur stijl, het wordt zeer sterk gekoppeld aan een menselijke inhoud. Vooral de scènes tussen de twee broers zijn indrukwekkend en geven de film hun emotionele centrum – al direct aan het begin is er een monumentale clash tussen die twee waardoor hun personages zeer sterk gekarakteriseerd worden; de veel te jong gestorven John Garfield en Thomas Gomez brengen een intrigerende passie naar hun rollen. Uiteraard is de film links georiënteerd en de strijd tussen de kleine man en het grote syndicaat is dan ook het overkoepelende thema van deze film, een thema wat perfect tot leven wordt gebracht door de levendige uitwerking van de hoofdpersonages – een schoolboekvoorbeeld van hoe een abstract thema ingekleurd kan worden middels persoonlijke relaties.

‘Force of Evil’ kent een poëzie en zeggingskracht die je maar in een handjevol film noirs tegen komt, die je zelfs maar in een handjevol films tegen komt. Ongekend meesterwerk dit.