Ostre sledované vlaky (Jiri Menzel, 1966) ****1/2

Ben blij dat ik deze film nu heb kunnen herzien op het grote doek, want hij beviel me nu stukken beter dan de eerste keer, toen ie een beetje ongrijpbaar bleef. Erg leuk was dat regisseur Menzel aanwezig was bij de vertoning en er vragen gesteld konden worden – de man bleek even onverschillig als zijn film te zijn! Hij heeft blijkbaar enkel films gemaakt in opdracht (omdat dat minder verantwoording met zich meebrengt) en op mijn vraag waar hij zich door heeft laten beïnvloeden, antwoordde hij dat er erg veel invloeden waren maar dat de Franse en Amerikaanse cinema van de jaren ’30 en ’40 de voornaamste waren, wat ik nogal verrassend vond.

Verrassend in positieve zin was ook de film voor me, waarbij vooral de stijl me ditmaal bijzonder kon bekoren. Door personages veelal frontaal voor vlakke achtergronden te filmen creëerde Menzel een erg bijzondere, tweedimensionale wereld; hoogte en breedte waren aanwezig maar diepte leek Menzel zo veel mogelijk te willen vermijden (Godard gebruikt ongeveer dezelfde methode in ‘Made in USA’). Met deze negatie van ruimte en letterlijk een gebrek aan diepgang vond Menzel de perfecte vorm om zijn verhaal in te gieten; want waar de meeste films zoveel mogelijk trachten om uitgewerkte karakters te presenteren, daar geeft ‘Closely Watched Trains’ ons juist volledig platte, een- (of twee?)dimensionale personages; het zijn bijna stripfiguren, die enkel lijken te bestaan omwille van de droge humor. Maar het meest bijzondere is nog wel dat Menzel humor weliswaar erg hoog in het vaandel heeft staan (hij zei ooit dat iedere serieuze meter film een weggegooide meter was), maar deze humor toch een serieuze ondertoon weet te geven. En het zijn vooral deze wat serieuzere elementen gecombineerd met de soms ronduit surrealistische humor én de toepasselijke visuele stijl, die van deze film een heerlijk onderkoelde coming of age tragikomedie maken.