M*A*S*H *****

Regie: Robert Altman (1970)

De doorbraakfilm van Robert Altman was ooit mijn eerste Altman film en sindsdien had ik hem nooit meer gezien dus hoogste tijd voor een herkijkbeurt en wat is dit toch een godvergeten briljante film! Altman’s karakteristieke stijl is hier meteen in volle glorie aanwezig en dat betekent dus improvisatie, een verhaal zonder duidelijke focus en een walging aan alles wat duidelijk, helder of eendimensionaal is. Iedereen vertelde hem dat je niet te veel moest inzoomen met de camera maar Altman heeft een hekel aan visueel nette films, dus zoomt hij constant in. Hij filmt alles van een afstand of vanachter objecten vandaan, gebruikte vrijwel constant fogfilters om de kleuren er mat en smerig te laten uitzien en laat iedereen dwars door elkaar heen ouwehoeren, terwijl de reeds drukke en overlappende geluidsband nog een stukje chaotischer wordt door dat prachtige omroepsysteem wat constant overal doorheen tettert. Improvisatie en een gemeenschappelijke creatieve sfeer (Altman liet bij al zijn films dagelijks de gefilmde dailies zien aan cast en crew om ze op die manier betrokken te laten voelen bij het creatieve proces) is iets waar Altman grote waarde aan hechtte dus ondanks dat Donald Sutherland en Elliott Gould de regie van Altman vreselijk vonden (Altman staat erom bekend acteurs nooit echt te regisseren) en hem wilden laten ontslaan geeft de gehele cast heerlijke performances weg en weten ze de reeds hilarische situaties echt tot leven te brengen. De hele film heeft een volledige rot op! houding, zowel omdat het tegen alle klassieke regels van film maken in gaat maar ook dankzij de cynische en grove humor. Niets wordt gespaard en niets wordt ontzien, de film gaat all the way en schopt alle heilige huisjes omver, waarbij ik de zelfmoord in de vorm van het Laatste Avondmaal denk ik het absolute hoogtepunt vond. Je vraagt je regelmatig af hoe zo’n film door een grote studio gemaakt heeft kunnen zijn, maar in werkelijkheid heeft Altman de film letterlijk langs de studio heen gefriemeld: toen hij met ‘MASH’ bezig was werden ook de oorlogsfilms ‘Patton’ en ‘Tora! Tora! Tora!’ gemaakt door dezelfde studio en beiden waren veel meer prestigieuze projecten dan ‘MASH’. Altman liet cast en crew zich letterlijk gedeisd houden, zorgde dat de film niet teveel aandacht trok, hield het budget keurig onder controle en wist op deze manier zonder bemoeienis van de studio de onconventionele film af en in de bioscoop te krijgen: de film werd uitgebracht en het vond warempel een publiek: de film was meteen een succes en Altman heeft de rest van de jaren ’70 op het succes van deze film kunnen teren, zonder ook nog maar ooit een film met een zelfde commercieel succes af te leveren. Maar het was de echte start van een van de meest eigenzinnige en avontuurlijke filmmakers ooit en het was meteen ook een van Altman’s beste films.