Il Conformista *****

Regie: Bernardo Bertolucci (1970)

Deze film wilde ik echt al jaren zien, maar omdat ie niet op DVD verkrijgbaar was, ging dat maar niet. Nu was er eindelijk die mogelijk dankzij de recentelijke DVD release. Vaak als je zoveel verwacht van een film als ik deed van deze, valt ie nogal tegen. Zo niet ‘Il Conformista’, een film die alles gaf wat ik ervan verwachtte en zelfs meer.

De cinematografie van Vittorio Storaro is misschien wel het meest geprezen aspect van deze film en dat is uiteraard niet zonder reden, want deze is simpelweg exceptioneel. De camerabewegingen, bepaalde camerastandpunten, een hier en daar bijna delirisch gebruik van kleurenfilters, het is esthetisch allemaal even mooi en een waar lust voor het oog. Toch vond ik het meest indrukwekkend de aandacht voor geometrische vormen, waarbij steeds de door mij onlangs geziene sculpturenfilm ‘Cremaster 3’ door het hoofd spookte. De film wordt gedomineerd door horizontale en verticale lijnen in de decors en de karakters worden steeds in vierkanten of rechthoeken geplaatst, waarbij het widescreen formaat (van zichzelf een rechthoek) in combinatie met de composities soms welhaast een gevoel van abstractie teweeg bracht: veel composities zijn namelijk even mooi en indrukwekkend als een Piet Mondriaan schilderij. Nu kan ik dan ook de grote protesten begrijpen die ontstonden toen het gerucht ging dat deze film wellicht niet in het originele aspect ratio uitgebracht zou worden, want een film die zoveel moeite betracht in de composities zou er volledig door verwoest worden. Ik weet gewoon 100% zeker dat deze film gezien op groot scherm een onbeschrijflijke ervaring gaat worden, een ervaring waarvan ik nu slechts een schaduw gezien heb.

Het verhaal, gebaseerd op een boek van Alberto Moravia (net als bv. Godard’s ‘Le Mepris’) is uiterst intrigerend en wordt door Bertolucci op interessante en kunstzinnige wijze gepresenteerd. Ik steek vermoedelijk iets anders in elkaar dan 99% van alle kijkers, maar ik had zoveel aandacht nodig voor de visuele kant van deze film dat ik grote moeite had om het verhaal te volgen, hoewel ik vermoed dat het verhaal sowieso behoorlijk complex in elkaar steekt. Vrijwel ieder ander let eerst op het verhaal en pas bij volgende kijkbeurten op de visuele stijl, maar ik heb nog minstens een kijkbeurt nodig om het verhaal te kunnen bevatten, er ging er veel langs me heen omdat ik constant zat te staren naar de composities. Hoogst interessant vond ik in ieder geval de montage waarbij vaak flashbacks getoond worden die commentaar leverden op de gebeurtenissen in het heden, montage die ik eerder in een Nicolas Roeg film zou verwachten.

Er zijn nog vele andere hele mooie kanten van deze film (alleen de politieke inslag is volgens mij al uitgebreide studie waard), maar ik ben momenteel te overdonderd om die nog te kunnen benoemen. ‘The Conformist’ is niets minder dan een visueel wonder, een architectonisch meesterwerk en het is zonder enige twijfel een van de beste films van de jaren ’70. Een film ook die hoogstwaarschijnlijk bij iedere kijkbeurt beter gaat worden en hoewel ik nu al weet nog zeer veel gemist te hebben, weet ik vrijwel zeker dat dit een sleutelfilm in mijn leven gaat worden. De uitstekende DVD kost niet eens 10 dollar en iedereen doet zichzelf ernstig tekort als men deze film niet aanschaft, want er is geen enkele, maar dan ook echt geen enkele reden om deze briljante film niet te kopen.