Lola (Rainer Werner Fassbinder, 1981) ****1/2

‘Lola’ is Fassbinder’s hommage aan Sternberg’s ‘The Blue Angel’ en hoewel er ook duidelijk overeenkomsten zijn, zijn er ook enorme verschillen. Waar bijvoorbeeld ‘The Blue Angel’ ontzettend statisch en rigide is, daar is ‘Lola’ juist heel speels en freewheelend – zonder overigens zonder serieuze ondertoon te zijn. Wat uiteraard direct het meeste opvalt is Fassbinder’s gebruik van kleur, want hij filmde ‘Lola’ vrijwel geheel in extreme zuurstokkleuren, hele scènes zien er uit als zo’n enorme lolly die je op de kermis kopen kunt en geven de film zijn unieke speelse sfeer; denk een beetje aan Argento’s ‘Inferno’ en je bent een heel eind. Het is zeer interessant om de verschillen en overeenkomsten te bekijken tussen de Sternberg en Fassbinder versie. Beide hebben ongeveer hetzelfde verhaal en dat is een gerespecteerde man die onder invloed van een hoer zo ongeveer alles verliest wat hij heeft. Het is vooral echter de benadering van het verhaal die beide regisseurs zo verschillend maakt. Want waar Fassbinder het verhaal gebruikt om het corrupte kapitalistische systeem te bekritiseren, daar doet Sternberg juist zoveel mogelijk moeite om zijn film te ontdoen van iedere vorm van sociale relevantie en hij slaagt er zelfs in om zijn film in een sociaal vacuüm te plaatsen – exact de reden waarom Siegfried Kracauer ‘The Blue Angel’ aanvankelijk de grond in boorde, omdat Sternberg in zijn ogen zijn sociale verantwoordelijkheid ontliep. Punt is natuurlijk dat dit precies zijn doel was, want hij probeerde altijd zoveel mogelijk om iedere relatie tussen zijn films en de werkelijkheid te vernietigen, zijn films zijn per definitie een poging om de realiteit te ontlopen. En soms heb je een film zoals deze van Fassbinder nodig om te beseffen hoe onconventioneel en radicaal die aanpak echt is, zeker in relatie tot een verhaal als dit, waarbij je echt moeite doen moet om het los te koppelen van een sociale context. Een tweede cruciaal verschil zit hem dan ook in de eindes die beide films hebben, want waar Rath in ‘The Blue Angel’ echt alles verliest wat hij heeft en uiteindelijk zelfs sterft, daar is Fassbinder eerder cynisch dan depressief en laat hij zijn protagonist enkel al diens normen en waarden verliezen om uiteindelijk opgeslokt te worden door het systeem waartegen hij zo gevochten heeft . Het is ook een einde welke in Sternberg’s visie simpelweg onmogelijk is.