Night of the Living Dead (George Romero, 1968) ****1/2

Kan spoilers bevatten!

Pas de tweede keer dat ik deze film zie en nu was de kwaliteit van de DVD aanzienlijk beter, waardoor het kijkplezier erg verhoogd werd. Nu kon ik de visuele kant van de film daardoor zeer waarderen, want de mooie contrastrijke zwart-wit cinematografie is toch wel grotendeels bepalend voor de sfeer van de film. Naast dit aspect viel de politieke lading van de film me nu ook veel meer op dan de eerste keer, een onderdeel dat toch grotendeels de cultstatus van de film bepaald heeft. Al direct aan het begin wordt de agenda van Romero duidelijk als we het shot zien van de begraafplaats waarin in de voorgrond een Amerikaanse vlag wappert en de vergelijking Amerika = begraafplaats zou je met een gerust hart de thematiek van de film kunnen noemen. Er is veel gemaakt van het feit dat de held in deze film een donkere man is en een mogelijke uitleg dat de huidskleur van Ben niet veel uitmaakt voor de ideologie (als zou de held bij willekeur donker zijn) wordt door de film zelf constant verworpen. Heel de film door speelt Romero namelijk met de tegenstelling licht/blank-donker/zwart en hij speelt met een bekende ideologische analogie, zoals die in vele films gebruikt wordt. In bijzonder veel films worden zwarte personages namelijk geassocieerd met leven en alle bijgaande connotaties: passie, vurigheid, ongecontroleerdheid, primitiviteit, dicht bij de natuur staand, irrationeel. Dit staat uiteraard in contrast met blanke karakters, welke steevast worden geassocieerd met rationaliteit, controle, beheersing etc. Richard Dyer heeft daarom gesuggereerd dat als we zwarte mensen met leven kunnen associëren en we blanke mensen daar tegenoverstellen, we die als het tegenovergestelde van leven kunnen zien, namelijk: dood. En dat is ook precies wat Romero doet in ‘Night of the Living Dead’: niet alleen zijn alle zombies blanke mensen, de blanke mensen worden constant geassocieerd met de dood; zie bv. het moment waarop Barbara de kamer van het huis binnenloopt en we shots zien van opgezette dode dieren. Daarnaast worden alle blanke personages ook neergezet als nare of ruziënde mensen of komen ze juist aan hun einde doordat ze te afwachtend, te passief of inactief zijn. De donkere Ben (die typisch genoeg in de film geïntroduceerd wordt als hij letterlijk in het fel witte licht van de koplamp de film in komt lopen, waardoor het contrast tussen donker en licht nog eens extra benadrukt wordt) onderscheidt zich juist van alle andere personages doordat hij actief, besluitvaardig en doortastend is – dit zijn precies de kwaliteiten die standaard aan donkere mensen worden toegedicht en waarmee hij de zombies weet te overleven. Tot het einde van de film, waarin de ultieme ironie bereikt wordt: na een helikoptershot waarin we de burgerwachten van boven zien en toch heel duidelijk eerst gesuggereerd wordt dat we te maken hebben met zombies (waarmee andermaal de link tussen blanke mensen en de dood gelegd wordt), wordt Ben uiteindelijk neergeschoten door een nietsontziende burgerwacht. Hiermee maakt de bijtende maatschappijkritiek van Romero een volle cirkel: want hoewel Ben eerst stand weet te houden tegenover de problemen van de maatschappij (de zombies, in feite niets meer dan blanken die datgene verloren hebben waar ze het meest waarde aan hechten: controle – letterlijk het verlies van de controle over hun lichaam), moet hij uiteindelijk toch het onderspit delven dankzij de maatschappij waaruit die problemen voortgekomen zijn.