Decasia (Bill Morrison, 2002) ****1/2

Een vriend van me antwoordde ooit op de vraag waarom hij zo weinig naar de door mij georganiseerde filmvertoningen kwam: ‘ach, films verdwijnen niet’. Helaas voor mijn vriend vergiste hij zich hier in, want films verdwijnen wel degelijk. Zeker de oudste films, waarvoor nog nitraat gebruikt werd, lopen het risico te verdwijnen, omdat nitraat de neiging heeft om spontaan te ontbranden waardoor films letterlijk verloren kunnen gaan. Maar niet alleen ontbranding is het risico, ook slechte opslag bijvoorbeeld zorgt ervoor dat films langzaam wegrotten en hele archieven vol met films van onbekende herkomst raken steeds meer in verval. Bill Morrison selecteerde allerlei ontbindend archiefmateriaal en maakte er een film van, een film die er ongeveer uitziet als dat beroemde moment in Berman’s ‘Persona’, waar de film letterlijk opbrandt. Soms zie je in ‘Decasia’ nog het gefotografeerde materiaal en krijg je de indruk van een soort mininarratief maar net zo vaak neemt het weggebrande of gekraste materiaal volledig abstracte vormen aan en ziet het er uit als een zwart-wit variant van de handgeschilderde films van Stan Brakhage. Diezelfde Brakhage maakte overigens een film die mij constant door het hoofd spookte bij het kijken van deze film: ‘Sirius Remembered’; beide films zijn namelijk visuele poëzie rondom het thema van de schoonheid van verval – in het geval van Brakhage is het een wegrottende hond in een bos, bij ‘Decasia’ het verval van de celluloid film. In tegenstelling tot Brakhage echter, gebruikt Morrison wel een muzikale omlijsting, die niet weg te denken is uit de algehele ervaring. De dissonante symfonie van Michael Gordon – die het midden houdt tussen de minimalistische gitaarsymfonieën van Glenn Branca en de uitgesponnen, voortstuwende postrock van een band als Godspeed You Black Emperor! – is het muzikale equivalent van de beeldenstroom, waarbij ook de muziek zelf in een constante staat van verval lijkt te zijn. In zekere zin is de film de ultieme paradox, want juist door te tonen hoe mooi weggerotte film kan zijn pleit de film voor de noodzaak van het behouden en conserveren van film. Nu zijn er nog vele films in archieven over de hele wereld, maar als daar niets mee gedaan wordt zullen die films ooit volledig verdwenen of onkijkbaar geworden zijn, waarmee we toch een deel van ons cinematografisch erfgoed zullen verliezen. Toen ik deze film enkele jaren geleden voor het eerst zag was is al danig onder de indruk, maar ook na een tweede kijkbeurt blijft de film fier overeind. ‘Decasia’ is avant-garde film op zijn allermooist.