Shanghai Express (Josef von Sternberg, 1932) ****1/2

Het is vrijwel altijd onmogelijk om een von Sternberg film na de eerste kijkbeurt te doorgronden, aangezien de stijl van de man vaak zo subtiel is, maar voorlopig zie ik dit als een van mijn favoriete von Sternberg films. Naast de gebruikelijke aandacht die hij aan zijn muze Marlene Dietrich besteedt (ze is weer bloedmooi in beeld gebracht en gaat vrijwel de gehele film opvallend gekleed in zwarte jurken), is er ook op andere visuele fronten veel te genieten. De werkelijk verbluffende (nachtelijke) buitenscènes lieten von Sternberg van zijn meest poëtische kant zien – het moment waarop de donkere trein omgeven door rookwolken op de camera afrijdt is pure visuele muziek. Maar ook in de scènes die zich binnen afspelen was de hand van von Sternberg constant zichtbaar: het vele gebruik van doorzichtige gordijnen, de vele verkrampte ruimtes en smalle gangetjes, het constant open en dicht doen van rolgordijnen, het half en heel laten verdwijnen van personages in donkerte en de prismatische belichting die, in proto film noir stijl, de personages besprenkelt met flarden van licht zorgt voor een bijna paranoïde visueel gevoel, waarbij het gebruik van decor en belichting een climax bereiken. Of ‘Shanghai Express’ een meesterwerk is kan ik zeker nog niet zeggen, maar ik heb constant gefascineerd zitten kijken.