Spalovac mrtvol ****1/2

Regie: Juraj Herz (1968)

Deze opmerkelijke Tsjechische film, ‘The Cremator’, wil ik best een klein meesterwerkje noemen. Een heel duidelijk referentiepunt is de vermaarde animatiespecialist Jan Svankmajer, want de film kent dezelfde surrealistische sfeer en humor. Aan de andere kant is de film met zijn frivole ‘alles kan in film en waarom zouden we niet allerlei ogenschijnlijk onverenigbare stemmingen elkaar in hoog tempo kunnen laten opvolgen?’-houding ook een typische exponent van die wonderlijke Tsjechische New Wave stroming. De film speelt zich af in een crematorium en de combinatie zwarte humor en uitvaartbusiness doet natuurlijk direct denken aan de briljante TV serie ‘Six Feet Under’, hoewel er ook grote verschillen zijn. Heel opvallend is dat de film feitelijk een lange scène is, want in de wereld van ‘Spalovac mrtvol’ wordt iedere scène afgesloten middels een close-up om vervolgens middels die close-up naadloos de volgende scène te beginnen, maar dan wel op een compleet andere locatie: tijd en ruimte zijn in deze film feitelijk een grote brei wat een erg prettige dromerige sfeer met zich meebrengt. Een standaard lineair verhaal kent de film niet en ik vond het op zich wel wat weg hebben van de surrealistische verteltechniek ‘The Exquisite Corpse’ waar allerlei verschillende mensen een deel bijdragen aan het verhaal zonder direct op de hoogte te zijn wat vooraf ging of wat de context was. Dankzij deze heerlijk ontwrichte sfeer kan horror, surrealisme, drama en vreemde humor allemaal gebroederlijk samen onder een dak leven en krijgen de meest dagelijkse momenten een unheimisch gevoel of worden de meest gruwelijke momenten op een beangstigend straightforward wijze gepresenteerd. En omdat alles kan en mag in deze film is zelfs de openlijke Nazi verheerlijking waar de film naar het einde toe in zwelgt ontzettend hilarisch omdat je op de klompen aanvoelt dat het satirisch bedoeld is. Visueel gezien is het ook allemaal zeer aantrekkelijk, met vaak absurde montage, extreme close-ups (vergelijkbaar met de close-ups die je vaak ziet in de speelfilms van de Quay Brothers, die niet geheel verrassend een introductie verzorgd hebben voor de DVD uitgave), bijzonder gebruik van lenzen en belichting en een vaak merkwaardige mise-en-scène. ‘The Cremator’ is een heerlijk geïnspireerde film uit een erg interessante filmstroming.