Performance *****

Regie: Nicolas Roeg & Donald Cammell (1970)

Ik wilde deze film al zien sinds ik diep onder de indruk was geraakt van het werk van Nicolas Roeg dankzij ‘Walkabout’, zo’n drie jaar geleden maar pas onlangs verscheen deze hooggeprezen cultfilm op DVD. Nicolas Roeg deelt de regisseurscredit met Donald Cammell en er is redelijk veel speculatie geweest over wie nu precies wat deed, maar na het zien van de film lijkt de algemene consensus mij terecht: Roeg hield zich voornamelijk bezig met de cinematografie en was verantwoordelijk voor de visuele kant en Cammell hield zich voornamelijk bezig met de acteurs en het scenario. Visueel gezien is dit volledig in lijn met de rest van Roeg’s oeuvre dus dat betekent een oogverblindende cinematografie en kunstzinnige montage waarbij vaak gespeeld wordt met tijd en ruimte –deze vormen in Roeg vaak een soort van onduidelijke brei– en hij middels zijn montage betekenis creëert tussen op zichzelf losstaande elementen. De dialogen en het verknipte wereldbeeld zijn overduidelijk van de hand van Donald Cammell (na ‘Demon Seed’ en ‘White of the Eye’ is dit mijn derde Cammell), want die vent was zo gek als een deur. Bewijs? Ach, iemand die zelfmoord pleegt door zich een kogel door zijn kop te jaren terwijl hij in de spiegel kijkt om zodoende zijn eigen leven uit zichzelf te zien wegglijden lijkt me voldoende bewijs dat de man ietwat excentriek was. ‘Performance’ is duidelijk een product van zijn tijd, maar dat geeft niets, want de experimenten voelen nog steeds fris aan en de film heeft de tand des tijds uitstekend doorstaan, niet in de laatste plaats doordat het geen verheerlijking van de tijd is maar een bijtende kritiek er op. Het is wat je krijgt als je twee van de meest eigenzinnige, unieke en experimenteerzuchtige figuren laat samenwerken, een film die duidelijk meer is dan de som der delen. ‘Performance’ is alles wat ik ervan verwachtte: een meesterwerk. Misschien iets meer style over substance dan Roeg’s andere vier jaren ’70 werken, maar het is juist de onthechtheid die deze film zijn charme geeft. Essentieel.