Eureka **

Regie: Nicolas Roeg (1984)

Het is een raar mannetje die Nicolas Roeg. Als ie op dreef is kan hij de meest onvergetelijke en ongrijpbare filmervaringen bieden, maar als de inspiratie wat minder is dan kan het heel snel uitdraaien op rommelige onzin. Hij is in dat opzicht redelijk verwant aan David Lynch. Zowel ‘Walkabout’ als ‘Don’t Look Now’ behoren tot de mooiste films die ik ooit gezien heb, met ‘Performance’ heb ik er sinds kort een nieuwe persoonlijke favoriet bij, ‘Bad Timing’ is te complex voor eigen bestwil maar daarom zo fascinerend en alleen met ‘The Man Who Fell to Earth’ heb ik nooit zo veel gehad. Met ‘Eureka’ heb ik helaas nog minder, het is weliswaar een Roeg film, maar zeer vergetenswaardig. Zijn kenmerkende grensvervagende montage waarmee hij de temporele en ruimtelijke verhoudingen in zijn filmuniversum verbrijzelt is hier zo goed als afwezig en daarmee haalt hij zelf de angel uit zijn stijl; hier en daar is er wat Eisensteiniaanse parallelmontage maar daar moeten we het mee doen – het enige echte Roegiaanse moment was de sequentie op de openingsklanken van Wagner’s Das Rheingold als Hackman het goud vindt. Naast het gebrek aan visuele inspiratie, is het echter vooral het verhaal dat pompeus is en rammelt aan alle kanten en daarmee de film haast onkijkbaar maakt. Roeg lijkt hier voor het grote gebaar te gaan –niet direct onbekend terrein voor hem natuurlijk– maar het voelt allemaal stuurloos, slap en soms volslagen ridicuul aan – op een gegeven moment had ik het gevoel naar een hele slechte variant van ‘Angel Heart’ te zitten kijken. De dubieuze tekst op de DVD hoes zegt het eigenlijk allemaal: ‘er zijn weinig films te noemen die de rijkdom van ‘Eureka’ evenaren. Iedere gesproken zin, iedere blik is zwanger van betekenis. Het resultaat is een duizelingwekkende kijk op de human condition van onwaarschijnlijke nuance en bitterzoete schoonheid.’ Tja, met zulke pretentieuze tekst moet je wel een onwaarschijnlijk slechte film proberen te verkopen.

Bij de meeste mindere films van echt grote regisseurs heb ik nog wel het gevoel ze nog een keer te willen kijken om te zien of ik er dan meer uit kan halen, maar nog een keer ‘Eureka’ uitzitten is nou niet bepaald een prettig vooruitzicht. Ik ga nog liever met een vrouw naar bed!