Mad Love – Three Films by Evgenii Bauer

De films van Evgenii Bauer zijn volstrekt onbekend bij de meeste mensen, wat op zich niet zo verwonderlijk is, want zijn films werden pas zeer laat herontdekt. Voor zijn dood in 1917 maakte deze figuur 80 films, waarvan er iets meer dan 20 bewaard gebleven zijn. Terugkerende thema’s, althans in deze drie films, zijn de liefde en bovenal een allesoverheersend gevoel van de dood en de relatie tussen beiden. Het zijn dus verre van vrolijke films en voor happy ends of dergelijke hoef je het niet te kijken, maar ondanks de duidelijke doemsgedachte zijn de films verre van deprimerend. De DVD ‘Mad Love’ van BFI brengt drie films samen, ieder ongeveer 50 minuten lang.

Twilight of a Woman’s Soul (1913) ***

Dit is de eerste overgebleven film van Bauer en ook een van de eerste die hij überhaupt regisseerde. Het is direct een heerlijk zwartgallig liefdesverhaal zonder compromissen. Filmtechnisch ziet de film er ontzettend sterk uit, zeker voor iemand die net begonnen is: de film kent een aantal zeer fraaie composities en inventief gebruik van belichting, terwijl de decors het geheel afmaken.

After Death (1915) ****

De eerste film was goed, maar deze tweede is zelfs erg goed! Het favoriete thema van de regisseur komt hier heel duidelijk naar voren: een leven overheerst door de dood. Wederom zien we hier enkele mooie composities en bijzonder gebruik van belichting, maar het is vooral de camera die hier bijzondere dingen doet. In ‘Twilight of a Woman’s Soul’, waren al enkele zeer subtiele camerabewegingen te zien, maar hier komt Bauer op de proppen met een ware technische tour de force als hij zijn camera in een drie minuten durende take door een ruimte laat glijden. Het is F. W. Murnau aan wie doorgaans het bevrijden van de camera wordt toegekend in zijn gigantische meesterwerk ‘Der Letzte Mann’ (1924) en hoewel Murnau uiteraard nog veel verder gaat dan deze film, was Bauer ontegenzeggelijk een belangrijke pionier. Je moet uiteraard in gedachten houden dat camera’s in deze tijd onhandelbare grote dingen waren en blijjkbaar gebruikte Bauer hier een plank en twee fietsen om dat logge dinge van zijn plaats te krijgen, maar het resultaat mag er zonder meer wezen zijn, helemaal omdat de camerabeweging verhaaltechnisch gemotiveerd is.

De tweede heflt van de film wordt gedomineerd door lyrische droomsequenties, waarbij de sequenties in het hooiveld me sterk deden denken aan Japanse films uit de jaren ’50, maar dit terzijde. Het resultaat is een voortreffelijke soort van psychologische horrorfilm in de lijn van bijvoorbeeld de films van Roman Polanski.

The Dying Swan (1916) ***1/2

Deze derde film lijkt lange tijd een opmerkelijk opgewekte en luchtige, maar is uiteindelijk een van zijn meest morbide en sardonische. Het verhaalt van een artiest die de Dood op zijn canvas wil vatten en zijn kans schoon ziet als hij een balletdanseres ontmoet die de Stervende Zwaan danst. Bauer laat zijn hoofdpersonage uitroepen: ‘waar kan ik Dood vinden, echte Dood?’, een redelijk morbide uitspraak, zeker als je bedenkt dat deze film gemaakt is ten tijde van de slachtpartijen van de Eerste Wereldoorlog. Een van de redenen dat het zo’n opgewekte film lijkt, is dat Bauer een groot gedeelte laat afspelen in fel zonlicht, wat uiteindelijk in schril contrast staat met het donkere en sombere einde. Ik noemde hierboven al even de naam Polanski, maar in deze film wordt de connectie wel heel duidelijk als Bauer in een fenomenale droomsequentie (iedere film bevat er een en op deze momenten is Bauer op zijn best) een stel handen uit de duisternis de heldin laat betasten, iets wat Polanski bijna letterlijk zou overnemen in ‘Repulsion’.

De DVD bevat drie uitstekende muzikale begeleidingen voor piano, viool en cello en bevat drie bijzonder intrigerende films van een regisseur met een bijzonder uniek wereldbeeld. Een dikke aanrader wat mij betreft voor liefhebbers van de zwijgende film en van mensen die van zwartgallige denkbeelden houden.