My Hustler ****1/2

Regie: Andy Warhol (1965)

Andy Warhol was met zijn vroege films als 'Sleep', 'Kiss', 'Empire' en 'Blowjob' zo'n beetje de grondlegger van de structuralistische film, een vorm van film waarin de mechaniek en de technische aspecten van film belangrijker worden gemaakt dan al het andere, zoals verhaal etc. Het idee is even simpel als effectief: we zetten een camera weg, zetten hem aan en lopen weg. En hoppa, je hebt een film Dit is natuurlijk ietwat bezijden de waarheid, maar het idee lijkt me duidelijk. 'My Hustler' is een duidelijk keerpunt in Warhol's oeuvre, waarbij zijn films vanaf dit moment langzamerhand zouden worden overgenomen door zijn leerling, de briljante Paul Morrissey (die op zijn beurt weer furore zou maken met de idiosyncratische Flesh Trilogy, maar dat is weer een ander verhaal). Maar dit is nog steeds Warholiaanse cinema, al zij het met een duidelijk verschil met zijn voorgangers. Want deze film bevat heuse camerabewegingen! Wat zullen we nu beleven?! Andy die zijn camera beweegt? Het moet niet gekker worden natuurlijk! Er moet uiteraard wel direct worden bijgezegd dat de camera an sich totaal niet van zijn plaats komt, maar enkel bewegingen op de plaats maakt. De film is verdeeld in twee duidelijke delen: het eerste deel en het tweede deel ( ) Het eerste deel bestaat uit drie shots (15 min., 4 min. en 13 min. resp.) en toont afwisselend een oude nicht op zijn veranda die kijkt (en de camera met hem) naar zijn mannelijke hoer op het strand. We vallen bijna uit onze stoel als de camera een woeste 'pan' maakt naar rechts, want dit is de eerste keer in het Warholiaanse filmuniversum dat de camera beweegt. Als we na iets meer dan 15 minuten ook nog eens een daadwerkelijke cut zien (jazeker mensen, een heus montagemoment van Warhol!) kunnen we onze ogen helemaal niet meer geloven. De camera blijft dus gedurende dit eerste deel op zijn plaats staan, maar zoomt en pant naar hartelust tussen de oude nicht en diens schandknaapje. Daarnaast is de enige dialoog die te horen is afkomstig van de oude nicht en twee gesprekspartners, waarbij het voornamelijk gaat over de knul op het strand. Het hele punt is uiteraard dat on- en offscreen geluid op intrigerende wijze gecombineerd wordt met on- en offscreen ruimte.

Het tweede deel is gelukkig weer de sinds 1965 verworpen oud-Warholiaans immobiele cameravoering. Een lang shot van een half uur waarin we twee mannen in een piepkleine badkamer wat zien en horen praten. Een regisseur is er hier dus nauwelijks, maar die afwezigheid van regie wordt juist dankzij de afwezigheid natuurlijk ook weer een vorm van regie, die ultieme Warhol paradox. De documentare-achtige stijl werkt hier zeer goed, vooral vanwege Warhol's oog voor het kiezen van een interessante locatie (een zeer kleine badkamer) en interessante personen daarin (twee mannen die pretenderen elkaar nauwelijks interessant te vinden, maar waarbij de ene probeert de ander te verleiden). De seksuele spanningen maken het ontbreken van een visuele interessante stijl (ook al blijft Warhol's idee heerlijk radicaal en juist daarom weer interessant) meer dan goed, want dit gaat nergens vervelen. En de invloed op huidige langfilmers als Bela Tarr en Apichatpong Weerasethakul is evident.

'My Hustler' is een mijlpaal in zowel de avant-garde cinema als de gayfilm en een duidelijk keerpunt in Warhol's carrière. Voor de meeste mensen is dit vermoedelijk de ultieme nachtmerrie, voor mij een geschenk uit de hemel. Het is in ieder geval tien keer interessantere cinema dan La Meglio gioventù