The Trial ****1/2

Regie: Orson Welles (1963)

Ik ben het eigenlijk nog steeds eens met ieder woord wat ik destijds over de film schreef, dus ik ben lui en knip en plak mijn eigen tekstje. Ik moet er nu aan toevoegen dat het grote bioscoopscherm de indrukwekkende mise-en-scène van Welles erg goed doet, maar dat was te verwachten.

Meesterregisseur Orson Welles verfilmde het boek van Franz Kafka met Anthony Perkins (in een van zijn weinige non-Norman Bates rollen lijkt het) als Joseph K. die gearresteerd wordt zonder te weten waarom. Het begint meteen goed: onder de dromerige klanken van Albinoni’s ‘Adagio in g-moll’ wordt in een serie stilstaande prenten de juiste, vervreemdende sfeer gezet voor deze film. Mise-en-scène is altijd al belangrijk geweest voor Welles, maar zelden zo belangrijk als in deze film: het ene moment sluit Welles zijn personages op in uiterst claustrofobische ruimtes met extreem lage plafonds en benauwende muren en het volgende moment laat hij ze verdwijnen tot een minuscule stip in een overdreven ruime wereld met hoge deuren en open ruimtes. De manier waarop Welles normale bestaande locaties omtovert tot een nachtmerrieachtige omgeving is fabuleus. Ook Welles’s voorliefde voor barokke beeldenpracht krijgt in deze film de vrije hand. Met zijn karakteristieke groothoekopnames, vele prachtige crane- en dollyshots en enkele lange takes (hoewel er ook opvallende montagesequenties te zien zijn en sowieso opvallend veel montage) is dit overduidelijk Wellesiaans terrein. Deze film anticipeert alles van ‘Playtime’ tot ‘Brazil’ en bevat talloze momenten die tegenwoordig als Lynchiaanse waanzin omschreven zouden worden, wat de invloed van Welles enkel nog indrukwekkender maakt. De film is niet overal even sterk en hier en daar een beetje langdradig en iets te zelfverheerlijkend en zelfbewust, maar de fantastische cast (naast Perkins ook nog Welles zelf in een heerlijk rolletje, Jeanne Moreau en zelfs Romy Schneider), de vreemde humor en de ontzagwekkend virtuoze cinematografie maken dit toch een volstrekt fascinerende film. Het is toch zeer jammer dat de meeste mensen niet verder dan ‘Citizen Kane’ komen, want dit soort films zijn toch echt de krenten in de pap. ‘The Trial’ is het soort film dat overduidelijk gebreken heeft en daarom zelden tot nooit tot de absolute meesterwerken gerekend wordt, maar is een stukje waarlijk geïnspireerde cinema met dermate veel kwaliteiten dat het het kloppende hart van de filmcanon is, een film die veel verder durft te gaan dan de geijkte filmklassiekers doorgaans doen. Essentieel voor iedere ware filmfanaat dus.