Le Notti Bianche ****

Regie: Luchino Visconti (1957)

Ik ben nog nooit bijzonder overtuigd geweest van het oeuvre van Luchino Visconti, dus met enige terughoudendheid schoof ik deze in de speler maar hij viel me alleszins mee. Het is een soort van quasi-realistisch sprookje, een liefdesverhaal gebaseerd op Dostoyevsky en het zijn vooral de interne tegenstrijdigheden die de film voor mij zo mooi maakten. Een zeer grote bijdrage aan deze tegenstrijdigheid leveren de decors, welke aan de ene kant realistisch zijn, maar toch ook zo duidelijk artificieel (hoofdzakelijk dankzij de extreem onnatuurlijke belichting) dat het de film de sfeer van een sprookje en een droom geeft. Ik heb Visconti’s statige tempo altijd als relatief ergerlijk ervaren, maar hier past het perfect bij de dromerige sfeer van de hele film; zoals altijd glijdt en draait zijn camera langs zijn personages die hier gevangen lijken in de schaduwrijke omgeving van het gekunstelde stadje en dompelt hij de kijker onder in een elegant bad van pure sfeer. Het is een film die je letterlijk verplaatst naar een andere dimensie, een wereld die op de beste momenten van de film zo’n sterke sfeer in zich draagt dat je er volgens mij keer op keer wilt terugkeren – net zoals je dat wilt met een mooie droom. Marcello Mastroianni en Maria Schell zijn de personificatie van de contrasten van de film: hij stevig verankerd in de realiteit, zij verloren in de schaduwrijke omgeving van haar fantasieën en het is de invloed die beiden op elkaar hebben die de basis vormt van de hele film. Op het eerste oog vond ik de film niet altijd even stabiel (maar dit kan heel goed nog veranderen), maar op de beste momenten van de film bereikte Visconti een verbluffende symbiose van alle filmtechnische elementen: de mise-en-scène, de dictie van de dialoog, de muziek (van niemand minder dan Nino Rota), de aankleding en decors, alles draagt harmonieus bij aan die uiteindelijke sfeer en het ongewone ritme van de film, welke het gevoel geven dat de tijd in de echte wereld even stilstaat. Maar toch had ik op deze film dezelfde reactie die ik altijd heb bij Visconti: het doet me niets op emotioneel vlak. Ik heb altijd voor de formeelesthetische kant waardering, maar verder voelt het altijd zo onpersoonlijk en koud aan. Dit hoeft an sich geen probleem te vormen, maar wel als je film letterlijk om emoties draait, dan gaat het voor mij in de weg zitten. Daarom is het maar de vraag of Visconti ooit echt een regisseur naar mijn hart gaat worden.