Warum Läuft Herr R. Amok? ****1/2

Regie: Rainer Werner Fassbinder (1970)

Toen ik begon met Fassbinder had ik wat moeite om zijn reputatie te bevatten. Ik heb zijn films altijd al interessant gevonden, maar geen van zijn films blies mij echt volledig uit mijn sokken zoals films van bijvoorbeeld Stan Brakhage, Andrei Tarkovsky of Alfred Hitchcock kunnen. Er is niet één film in Fassbinder’s oeuvre die er met kop en schouders bovenuit steekt, niet één echt magnum opus, met de mogelijke uitzondering van zijn magistrale ‘In Einem Jahr mit 13 Monden’. De kwaliteit van Fassbinder steekt dan ook in zijn ongelooflijke creativiteit (41 films in 14 jaar), zijn enorme veelzijdigheid, zijn stilistische vernieuwingen en zijn rusteloze zoektocht naar menselijke gevoelens en hun plaats in de maatschappij en deze kwaliteit wordt pas echt zichtbaar als je enigszins een overzicht krijgt van zijn totale carrière. Niet een paar onbetwiste meesterwerken dus (zoals bv. Kubrick), maar allemaal ijzersterke kleine filmpjes. ‘Why Does Herr R. Run Amok?’, een film die op het snijpunt valt van de eerste Fassbinder periode (die van experimentele films) en de tweede Fassbinder periode (die van geupdate Sirkiaanse melodrama’s) is van al die ijzersterke kleine filmpjes één van de allerbeste.

Het vertelt het verhaal van het saaie leven van Herr R. wiens burgerlijkheid en leven zonder hoogtepunten hem uiteindelijk allemaal te veel wordt waardoor de bom barst. Fassbinder toont het saaie leven in zeer lange takes waarbij de scènes half bij elkaar geïmproviseerd zijn, de dialogen over niets gaan, de camera de karakters observeert en er geen kunstmatige belichting is. Inderdaad, de Dogme beweging van een film als ‘Festen’ dus, maar dan vrolijk 25 jaar eerder. Een van de meest indrukwekkende aspecten van Jean-Luc Godard’s baanbrekende ‘A Bout de Souffle’ is het feit dat Godard constant speelt met verteltijd en vertelde tijd: die film duurt maar 90 minuten en Godard schiet als een gek van de ene naar de andere gebeurtenis, maar de briljante scène in de hotelkamer tussen Jean-Paul Belmondo en Jean Seberg duurt vrolijk 15 minuten zonder dat er iets gebeurt op narratief vlak. Dus in een film die bespottelijk veel verhaal in 90 minuten stopt, wordt datzelfde verhaal vrolijk 15 minuten (een zesde deel van de complete film!) volledig platgelegd waarmee Godard dus als een Franse olifant door de Hollywood porseleinkast denderde als het gaat om de wijze waarop je een verhaal vertelt. Eenzelfde opschorting van vertelde tijd ten behoeve van de verteltijd is ook te zien in het leeuwendeel van deze film, waarin Fassbinder het ultiem saaie leven van Herr R. in al zijn onbenullige details toont; het is een aaneenschakeling van huis-tuin-en-keukenmomenten, waardoor het contrast met die plotselinge omschakeling zo hard aankomt. Fassbinder levert op deze manier een zeer mysterieuze film af die even ongrijpbaar als effectief is en meer vragen oproept dan beantwoordt.

‘Warum Läuft Herr R. Amok?’ is een film die op sublieme wijze vorm en inhoud hand in hand laat gaan, een film die allerlei stekelige en filosofische kwesties aankaart en een film die de status van Fassbinder als een van mijn favoriete cineasten nog eens extra verstevigt. Meesterlijk.