Four Shorts Films *****

De L’origine du XXIe Siècle (Godard, 2000). Een werkelijk verbluffend begin: we zien het zwaar bewerkte digitale video wat we ook al in ‘Eloge de L’amour’ zagen; een man bespeelt op straat een viool, mensen lopen langs, een fietser schiet voorbij. Op de soundtrack horen we een prachtige aria. En dan volledige stilte. Een bus vol vluchtelingen rijdt langs in het donker. Kippenvel komt opzetten, want je beseft dat je weer in de wondere wereld van Jean-Luc Godard terecht gekomen bent. Een verhaal heeft Godard natuurlijk al lang niet meer nodig en deze vier korte essayfilms zijn ook in de trant van wat zijn magnum opus schijnt te zijn ‘Histoire du Cinema’ (nog steeds niet verkrijgbaar op DVD): een amalgaam van filmbeelden, geschreven woord, poëzie, beeldhouwkunst, schilderingen, filosofie en muziek. Herkenbare clips uit Kubrick’s ‘The Shining’,’Buñuel’s ‘Los Olvidados’ en Bergman’s ‘The Silence’ worden afgewisseld met clips uit films die je niet kent, een stukje uit een pornofilm waarin een man een vrouw volledig onderpist wordt afgewisseld met beklemmende documentaire beelden en nieuw zelf geschoten materiaal wordt afgewisseld met materiaal waarvan de herkomst niet eens meer te herleiden valt. Godard haalt zijn quotes overal vandaan, want Godard kent de hele kunstwereld op zijn duimpje. Het is een overzicht van de complete filmgeschiedenis, maar toch ook weer helemaal niet. Godard is in staat om het befaamde eindshot van Jean Seberg uit zijn eigen ‘A Bout de Souffle’ erin te verwerken, want Godard is zelf natuurlijk een enorm belangrijke bouwsteen van de cinema. Hij geeft commentaar op de cinema die hij zelf mede geschapen heeft. Godard is cinema en maakt cinema. Hij recyclet cinema en maakt daarmee en passant nieuwe cinema. Dit is film in zijn meest pure en tegelijkertijd meest uitgedijde vorm. Peter Greenaway klaagde ooit dat hij vond dat de meeste filmmakers hun films maakten met een oog dicht en twee handen achter hun rug gebonden, waarmee hij bedoelde dat maar weinig filmmakers alle mogelijkheden die film biedt ook daadwerkelijk gebruikten. Godard maakt van de cinema een gesamtkunstwerk waar Wagner trots op zou zijn. Film als het ultieme hypermedium, waarin Godard de relatie tussen kunst, vrijheid, de maatschappij, herinnering, geweld en passie onderzoekt.

The Old Place (Godard & Miéville, 1998). Dit is het langste werk op de DVD met 46 minuten en werd gemaakt in opdracht van het Museum of Modern Art. Godard en zijn vaste samenwerkster Anne-Marie Miéville praten op de soundtrack over kunst in zijn algemeenheid en de relatie tussen verschillende kunsten, uiteraard onder een overweldigende en hallucinerende beeldenstroom en begeleid door zeer uiteenlopende muziek.

Liberté et Patrie (Godard en Miéville, 2002). Zoals de titel al aangeeft zijn vooral vrijheid en vaderland hier belangrijke thema’s, maar de film kon me minder boeien dan de twee voorgaande, maar die waren dan ook van een superieur niveau.

Je Vous Salue, Sarajevo (Godard, 1993). De titel is een duidelijke verwijzing naar Godard’s ‘Je Vous Salue, Mary’, maar verder is dit een compleet andere film. Slechts twee minuten lang, maar in die twee minuten weet Godard een angstig sterk portret te schetsen van de oorlog in Sarajevo. Zoals met alle andere films wil Godard ons vooral met ons neus op de feiten drukken en zorgen dat we belangrijke dingen niet vergeten. Kan en mag kunst nog wel bestaan in een wereld waarin zoveel oorlog en ellende heerst?

Deze DVD representeert een zeer belangrijke en artistiek zeer interessante fase uit het oeuvre van misschien wel de meest belangrijke filmmaker sinds WOII. Het is dus zeer mooi dat deze films nu eindelijk op DVD verschenen zijn, ook al doet het je tegelijkertijd je haren uit je hoofd rukken dat er zoveel sleutelwerken van zo’n belangrijk figuur nog steeds nergens op DVD verschenen zijn. Deze DVD is in ieder geval weer een stap in de goede richting.