Oskar Fischinger – Ten Films *****

Regie: Oskar Fischinger (1921-1947)

Oskar Fischinger was een van de grote pioniers in het veld van de abstracte animatie, het terrein van de geanimeerde geometrische figuren: draaiende blokjes, balkjes en rondjes dus. Fischinger ging verder waar andere pioniers als Hans Richter en Viktor Eggeling begonnen waren.

Spirals (1926). Meteen een werkelijk fantastische binnenkomer die veel weg heeft van Marcel Duchamp’s ‘Anemic Cinema’ (1926) maar dat is al snel als je enkel spiralen en cirkels gebruikt. Fischinger gaat echter voor de hallucinerende werking en slaagt hier glorieus in. Film als drug.

Studie nr. 6 & 7 (1930/1931). Deze films deden mij sterk denken aan het werk van Mary Ellen Bute, hoewel dit ook overduidelijk een inspiratie is geweest voor Disney’s ‘Fantasia’ uit 1940.

Kreise (1933). Een kleurenspel wat vooral gebaseerd is op cirkels, zoals de titel al doet vermoeden. Enkele zeer mooie kleurencombinaties en visuele ritmes worden hier gecreëerd.

Allegretto, late version (1936-43). Zonder meer een van de absolute hoogtepunten, dit werk. In de andere werken wist Fischinger ook al een zeer bijzondere en nauwe relatie te bereiken tussen beeld en muziek, maar in ‘Allegretto’ bereikt hij zijn hoogtepunt. De animatie is werkelijk perfect afgestemd op de begeleidende jazzmuziek en Fischinger bereikt een prachtig muzikaal ritme met zijn beelden, waardoor dit met recht visuele muziek genoemd kan worden.

Radio Dynamics (1942). Dit werk is het dichtst wat Fischinger in deze films komt tot de abstracte schilderijen van Wassily Kandinsky of Karel Appel, want het is zo ongeveer een schilderij wat tot leven komt. Fischinger noemde het een ‘color-music-composition’ en laat ironisch genoeg de muziek volledig achterwege waardoor hij in staat is om puur visuele ritmes te creëren. Een voorloper van veel werken van Stan Brakhage lijkt het ook te zijn, terwijl het gebruik van blokjes een rechtstreeks voorloper lijkt van veel van de hedendaagse videokunst, waarmee Fischinger de grootvader van de digitale kunsten wordt.

Motion Painting no. 1 (1947). Dit langste werk vond ik grappig genoeg de minst interessante. Het is een soort van olieschilderij dat zichzelf lijkt te schilderen. Denk dus: Bob Ross die avant-garde gegaan is en later zelf met photoshop weggebrushed is.

Wax Experiments (1921-1926). Dankzij de titel zou je verwachten dat dit werk gemaakt is met was, maar het maakt mij allemaal bitter weinig uit hoe het in elkaar gezet is, want het resultaat is adembenemend. Het verbluffende spel met licht en schaduw levert een prachtige fantasmagorie op, die me meermalen deed denken aan Ralph Steiner’s klassieke waterballet ‘H2O’ (1929).

Spiritual Constructions (1927). Fischinger begeeft zich hier richting de figuratieve kunst, ook al wordt het al redelijk snel weer abstract, dit silhouettenspel waarin twee figuren tegenover elkaar zitten te drinken, alvorens in vreemde constructies te veranderen.
Walking from Munich to Berlin (1927). Je zou het een charmante stadssymfonie kunnen noemen en het is de enige live-action film op de DVD.