The Cinematic Works of Eija-Liisa Ahtila ****1/2

Regie: Eija-Liisa Ahtila (1993-2002)

Deze nieuwe DVD van het BFI is meer dan de moeite waard, vooral omdat het mijn eerste kennismaking was met het werk van Eija Liisa Ahtila, die ik enkel van naam kende. De Finse Ahtila bewandelt een grijs gebied tussen film en video-installaties en terugkerende thema’s zijn adolescentie, seksualiteit en een nadruk op vrouwen. Haar avant-garde films zijn niet zozeer experimenteel op visueel vlak (ook al bevatten ze meer dan voldoende visuele experimenten) maar haar experimenten begeven zich steevast op het narratieve vlak. Het spreekt voor zich dat een volledig lineair verhaal hierbij uitgesloten is, maar toch bevatten de films meestal toch duidelijke narratieve elementen, zij het met een mooie twist. Hierdoor zijn haar films niet volkomen ondoordringbaar zoals vele avant-garde werken kunnen zijn, ze zijn behoorlijk toegankelijk eigenlijk. Het meest mooie aan haar werk vond ik dat ze in een oogwenk kan springen van documentaire naar volstrekte fantasie, wat de films een duidelijke smoel geeft. Ook op visueel vlak is deze omschakeling vaak even abrupt: prachtige poëtische beelden kunnen worden gevolgd door alledaagse, bijna lelijke documentaire beelden. Dat dit een bewust effect is, wordt nog eens extra duidelijk door de extreem grote verschillen die ze aanbrengt: haar poëtische beelden en camerabewegingen zijn werkelijk extreem mooi (een verdrinkingsscène in ijswater en een camera die van straatniveau over een brugreling klimt en het water in duikt behoren tot het mooiste wat ik ooit gezien heb), terwijl de rest van haar beelden zeer bewust saai zijn.

De uitstekende DVD van BFI bevat in totaal 5 werken, variërend in lengte van drie keer 90 seconden tot 55 minuten met een totale speelduur van 110 minuten. Er is een echte DVD installatie bij, waarbij je dus drie beeldpanelen op je scherm ziet, een effect dat op DVD natuurlijk minder overkomt dan in een museum of galerie. De laatste twee (de langste van de vijf) vond ik de meest indrukwekkende, ook al hadden alle films een aantrekkingskracht. Het bijna uurlange ‘Rakkaus on Aarre’ bevat vijf episodes die allemaal een vrouw tonen met een vorm van psychose, waarbij iedere episode een eigen geluidsdesign (geluid is sowieso vrij belangrijk in haar films) kent en een duidelijke eigen gezicht. Dit zijn typisch het soort films die je nimmer na een kijkbeurt volledig kunt doorgronden en die meerdere kijkbeurten toestaan en zelfs vereisen. Een zeer aanbevolen DVD.